Ιστορική απόφαση του ΚΣΝΜ για τις νέες χρήσεις των κτιρίων του Τατοΐου

Εχθές ελήφθη μια ιστορική απόφαση από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού σχετικά με τις νέες χρήσεις των ιστορικών κτιρίων του κτήματος Τατοΐου. Η απόφαση αυτή λύνει ένα χρόνιο ζήτημα που αποτελούσε τροχοπέδη στην όποια ενέργεια για αποκατάσταση και επαναλειτουργία του Κτήματος Τατοΐου ως ιστορικού τόπου, χώρου πολιτισμού και αναψυχής με το βλέμμα στραμμένο στην βιώσιμη ανάπτυξή του. Σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού, ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου και ο ιστορικός του κτήματος κ. Κώστας Σταματόπουλος καταλήξαμε σε συμφωνία, για το μέλλον του Κτήματος Τατοΐου, λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 2021. Η συμφωνία αυτή δεν ήταν ούτε εύκολη, ούτε αυτονόητη. Προηγήθηκε της συμφωνίας αυτοψία στο Τατόι, παρουσία της συμβούλου της Υπουργού Πολιτισμού κ. Ελισάβετ Μπαλόγλου. Χαιρετίζουμε όπως κάναμε πάντα τις θετικές αποφάσεις του Υπουργείου Πολιτισμού για το μέλλον του κτήματος. 

Η παραπάνω επισήμανση, σχετικά με την από κοινού συμφωνία, γίνεται για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας. Εχθές με έκδηλη θλίψη διαπιστώσαμε ότι στο επίσημο δελτίο τύπου του Υπουργείου Πολιτισμού δεν υπήρχε καμία αναφορά στα εμπλεκόμενα μέρη και στις εδώ και 17 χρόνια προσπάθειες που καταβάλουμε για να δοθούν στα κτίρια οι πρέπουσες χρήσεις που θα σέβονται την ιστορικότητα του χώρου και θα μπορούν να εγγυηθούν την βιώσιμη λειτουργία του κτήματος. Είναι και άδικο και προσβλητικό. Εντάσσεται και αυτή η άκομψη, επικοινωνιακή, κίνηση σε μια ολοφάνερη πλέον προσπάθεια απομείωσης του σπουδαίου ρόλου του Συλλόγου Φίλων Κτήματος Τατοΐου και της κοινωνίας των πολιτών στην υπόθεση Τατόι. Η προσπάθεια αυτή γίνεται μην υπολογίζοντας ανθρώπους, έργο, εμπειρία, προσφορά, γνώση και αξία. Σε αυτή την προσπάθεια έρχεται να συμπληρωθεί τελευταία και η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) για το Τατόι για την οποία ο Σύλλογος έχει εκφράσει την κάθετη αντίθεσή του μιας και εγείρει ερωτηματικά και αποτελεί εξαιρετικά επικίνδυνη εξέλιξη που κλονίζει την εμπιστοσύνη όλων μας. Από την πρώτη στιγμή με όλες μας τις δυνάμεις στηρίξαμε το Υπουργείο Πολιτισμού στην δύσκολη προσπάθειά του να ξεμπλέξει το πολύπλοκο ζήτημα του Τατοΐου. Βάλαμε και βάζουμε πλάτη και το μόνο που εισπράτουμε είναι πλεόν η απαξίωση και η υποβάθμιση του σπουδαίου μας ρόλου. Γιατί άραγε;

Το ιστορικό της χθεσινής απόφασης του ΚΣΝΜ

-Το 2003 το Τατόι περνά στο Ελληνικό Δημόσιο και με πρόταση της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού χαρακτηρίζεται ιστορικός τόπος και τα κτίριά του Νεώτερα Μνημεία του κράτους. 

-Το 2005 η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού παρουσιάζει πρώτη τις προτάσεις της για την αποκατάσταση και αξιοποίηση του κτήματος προτείνοντας συγκεκριμένες χρήσεις για τα ιστορικά κτίρια. 

-Το 2011 ιδρύεται ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου.

-Το 2012 σε πανηγυρική εκδήλωση στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσό παρουσίαζουμε αναλυτικό σχέδιο αξιοποίησης προτείνοντας χρήσεις για τα ιστορικά κτίρια του Κτήματος στηριζόμενοι στην πολύ καλή πρόταση της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, αλλάζοντας κάποιες χρήσεις και μεταφέροντας την Ευρωπαϊκή εμπειρία στο Τατόι. Από τότε οι προτάσεις μας είναι στον ιστότοπο του Συλλόγου www.tatoi.org και αποτελούν κτήμα όλων, κερδίζοντας την καθολική στήριξη της κοινωνίας. Οι προτάσεις αυτές στην συντριπτική τους πλειοψηφία εντάχθηκαν στην χθεσινή, ιστορική γνωμοδότηση του ΚΣΝΜ. 

– Το 2012, επίσης, παρουσιάζεται μελέτη του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ) στα αρχικά στάδια εκπόνησης της οποίας συμμετείχαν τόσο η ΕΛΛΕΤ όσο και ο Σύλλογος Φίλων Τατοϊου. Η διαφωνία μας στην τελική φάση της, μιας μελέτης που στις γενικές της γραμμές ήταν καλή, οφειλόταν τόσο στις δεσμεύσεις που επέβαλαν τα απίστευτα πρόχειρα ΠΔ των ετών 2007 και 2008 ως προς τις χρήσεις των κτιρίων, όσο και στην αδυναμία των μελετητών σύλληψης άλλων πηγών εσόδων για το Κτήμα, εκτός από καφενεία, εστιατόρια και ταβέρνες. 

-Το 2014 η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού παρουσιάζει σε συνεργασία με την Europa Nostra μελέτη αξιοποίησης του κτήματος. 

-Τον Ιανουάριο του 2021 παρουσίαζεται η μελέτη βιωσιμότητας που γίνεται από την εταιρεία KPMG με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Λασκαρίδη. Η μελέτη αυτή ακολουθεί το γενικό όραμα του Συλλόγου Φίλων Κτήματος Τατοΐου αλλά στα επιμέρους στοιχεία της, όπως διαπιστώσαμε στην πορεία, προτείνει βαριά εμπορικές χρήσεις δίνοντας σε υπερβολικά μεγάλο αριθμό κτιρίων χρήσεις ξενοδοχείων και Spa. 

-Τον Οκτώβριο του 2021 ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου ενημερώνει το Υπουργείο Πολιτισμού ότι καμία από τις 4 μελέτες του Συλλόγου, δωρεά προς το Υπουργείο Πολιτισμού, δεν μπορεί να προχωρήσει και τα κτίρια να αποκατασταθούν αν δεν κλείσει οριστικά και νομικά το ζήτημα των νέων χρήσεων του Κτήματος Τατοΐου. Πιέζει εντόνως να δρομολογηθούν οι απαραίτητες ενέργειες.

-Τον Νοέμβριο του 2021 μαθαίνουμε από την Διαύγεια οτι προκηρύχθηκε αρχιτεκτονική μελέτη από το Υπουργείο Πολιτισμού για την μετατροπή του κτιρίου του Προσωπικού (δίπλα στο Ανάκτορο-Μουσείο) σε ξενοδοχείο! Ο Σύλλογος και ο ιστορικός του κτήματος κ. Κώστας Σταματόπουλος αντιδρούμε άμεσα.

-Στις 9 Δεκεμβρίου 2021 σε συνάντηση με το Υπουργείο Πολιτισμού στο Τατόι φτάνουμε σε οριστική συμφωνία για τις χρήσεις των ιστορικών κτιρίων. Για την ιστορία να αναφέρουμε οτι ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου σε συμφωνία με τον κ. Κώστα Σταματόπουλο εκφράσαμε την έντονη αντίθεσή μας στην μετατροπή του κτιρίου του προσωπικού σε ξενοδοχείο. Είναι για το μόνο κτίριο που κάναμε την παραχώρηση να πάρει χρήση ως χώρος φιλοξενίας. Επιδιώξαμε όμως και καταφέραμε να μην μετατραπεί σε ξενοδοχείο αλλά σε ξενώνα υψηλών προσώπων, καθηγητών και ερευνητών που θα εργάζονται γύρω από την ιστορία του κτήματος. Το κτίριο αυτό γειτνιάζει με το Ανάκτορο-Μουσείο και η χρήση που προτεινόταν ήταν τελείως ασύμβατη με την ιστορικότητα του συγκεκριμένου χώρου. Τέλος, ο προσανατολισμός του κτιρίου και ο χώρος όπου βρίσκεται το κάνει μη ελκυστικό ως χώρο φιλοξενίας μιας και δεν έχει καμία θέα και στο πίσω τμήμα του είναι χωμένο στην γη.

-Στις 10 Φεβρουαρίου 2021 το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού ενέκρινε τον κατάλογο των νέων χρήσεων του κτήματος Τατοΐου. Είμαστε όλοι εξαιρετικά υπερήφανοι για την συμβολή μας σε αυτό το δύσκολο έργο.

Θα πρέπει να σημειώσουμε οτι από εδώ και πέρα απαιτείται να προχωρήσει άμεσα αυτό που χρόνια ζητά ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου και δυστυχώς τίποτα δεν έχει γίνει προς αυτή την κατεύθυνση. Την τροποποίηση  του νομοθετικού πλαισίου που διέπει το κτήμα Τατοΐου (Προεδρικά Διατάγματα 2007 και 2008) για να μπορέσουν οι νέες χρήσεις να σταθούν νομικά και να μπορέσει επιτέλους να ξεκινήσει το έργο αποκατάστασης των ιστορικών κτιρίων. Σε αυτή την κατάσταση έρχεται να προστεθεί και η τεράστια οικολογική καταστροφή του περασμένου καλοκαιριού που δυστυχώς βγάζει το έργο εκτός χρονοδιαγραμμάτων και δημιουργεί φαινόμενα αποεπένδυσης για την οποιαδήποτε άμεση επαναλειτουργία του. 

Τέλος, ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου ζητά από την Πολιτεία την άμεση σύσταση ειδικής επιτροπής για το Τατόι στην οποία θα συμμετέχουμε όλοι όσοι γνωρίζουμε το πολύπλοκο ζήτημα του κτήματος και αποδεδειγμένα έχουμε εργαστεί για την σωτηρία του. Η επιτροπή αυτή θα παρακολουθεί σε στενή συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία όλο το σχέδιο αξιοποίησης και τα παραδοτέα των μελετών. Μόνο αν στην επιτροπή αυτή συμμετέχουν άνθρωποι που αποδεδειγμένα έχουν προσφέρει τα μέγιστα στην υπόθεση της αξιοποίησης του Κτήματος υπάρχει ελπίδα αυτή η αξιοποίηση να κινηθεί στην σωστή κατεύθυνση, εντός χρονοδιαγραμμάτων και να εγγυηθεί την σωστή επαναλειτουργία του κτήματος προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος. Κάθε άλλη κίνηση κλονίζει την εμπιστοσύνη όλων μας στον κοινό στόχο για την προστασία και την ανάδειξη του πρώην βασιλικού κτήματος. 

Οι νέες χρήσεις των κτιρίων (όπως δόθηκαν από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων)

Ανακτορική Ενότητα

Το Ανάκτορο μετατρέπεται σε Μουσείο, ενώ στα Μαγειρεία θα λειτουργήσει το εκδοτήριο εισιτηρίων του Ανακτόρου, πωλητήριο και αναψυκτήριο. Τα υποστηρικτικά κτήρια του Ανακτόρου προορίζονται να λειτουργήσουν ως υποστηρικτικές λειτουργίες του Κτήματος αλλά και ως χώροι φιλοξενίας. Συγκεκριμένα, προβλέπεται: Στο Υπασπιστήριο φιλοξενούνται τα Γραφεία Διοίκησης του Κτήματος, το Κτήριο του Προσωπικού μετατρέπεται σε Ξενώνα Υψηλών Προσώπων, η Οικία Sturm και το Κτήριο Τηλεπικοινωνιών χρησιμοποιούνται ως εκθεσιακοί χώροι επιμέρους θεματικών συλλογών, η Οικία Φροντιστή θα φιλοξενήσει το Αστυνομικό Τμήμα, η Αποθήκη διατηρείται ως αποθηκευτικός χώρος, οι Χώροι Στάθμευσης μετατρέπονται σε εργαστήρια συντήρησης, η Οικία Οδηγών θα στεγάσει τον Πυροσβεστικό Σταθμό και τους προσκόπους από το Κατσιμίδι, το Συγκρότημα των Στρατώνων μετατρέπεται σε εστιατόριο και χώρος κοινωνικών εκδηλώσεων, η Οικία Αρχικηπουρού θα στεγάσει το Κέντρο Ελέγχου του Κτήματος (τηλεπικοινωνίες, ασφάλεια, διοίκηση Κτήματος), η Οικία Δασοφύλακα θα φιλοξενήσει το Κέντρο Πληροφόρησης, η Γεννήτρια Ηλεκτρικού Ρεύματος θα στεγάσει αποδυτήρια του γηπέδου τένις και τους χώρους υγιεινής.

Διοικητική Ενότητα

Το Διευθυντήριο, το Δασονομείο, η Οικία Αξιωματικών, ο Σταθμός Χωροφυλακής, το Ξενοδοχείο, τα Κτήρια Α, Β και Γ των Εργατικών Κατοικίων, η Αποθήκη και το Εργαστήριο Εργατών διαμορφώνονται σε ξενώνες για παροχή υπηρεσιών φιλοξενίας. Ο χώρος αυτός ήταν η οικιστική ζώνη του κτήματος και διατηρούνται παραπλήσιες χρήσεις. Το Φυλάκιο εσωτερικής πύλης θα λειτουργήσει ως Κέντρο Πληροφόρησης Τατοΐου, το Θερμοκήπιο και το Πρατήριο Καυσίμων διατηρούν την ίδια χρήση.

Ξενοδοχείο “Τατόϊον”

Παραγωγική Ενότητα

Το Παλιό Βουστάσιο (Σταύλος Βασιλέως Γεωργίου Α’) μετατρέπεται σε έκθεση Αμαξών, το Ιπποστάσιο θα υποστηρίξει τη λειτουργία καφέ, πωλητηρίου, χώρου δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, ψηφιακού κέντρου ενημέρωσης για άλογα, στο Νέο Βουστάσιο δημιουργείται σε ένα μέρος του έκθεση αγροτικής παραγωγής και στο υπόλοιπο έκθεση των Αυτοκινήτων-Μνημείων, συνεδριακό κέντρο, και αναψυκτήριο, στο Χοιροστάσιο θα λειτουργήσει το κύριο πωλητήριο αναμνηστικών ειδών, το Οινοποιείο, το Εμφιαλωτήριο, ο Χώρος Στάθμευσης Οινοποιείου αξιοποιούνται για τη λειτουργία Οινοποιείου, το Σιδηρουργείο, το Ξυλουργείο, το Πεταλωτήριο, οι Κατοικίες Εργατών και η Πλάστιγγα στο συγκρότημα της «Μάνδρας», θα φιλοξενήσουν χρήσεις για τη διάθεση αγροτικών προϊόντων και για αναψυκτήρια, το Βουτυροκομείο θα φιλοξενήσει το Μουσείο Βουτυροκομείου και το ιατρείο, ο Χώρος Στάθμευσης θα χρησιμοποιηθεί για τη στάθμευση Ασθενοφόρου, το Κτήριο Εποχικών Εργατών προορίζεται για χρήσεις εκπαίδευσης μικρής κλίμακας και για χρήσεις εκπαιδευτικές σε συνεργασία με Πανεπιστήμια, το Γαλακτοκομείο θα φιλοξενήσει αναψυκτήριο-καφέ, το Ελαιοτριβείο και το Βοηθητικό Κτίσμα του Ελαιοτριβείου θα λειτουργήσουν ως Ελαιουργείο.

Ταφική Ενότητα

Περιλαμβάνει το Μαυσωλείο και τον Ιερό Ναό της Αναστάσεως, για τα οποία διατηρείται η αρχική χρήση τους, ενώ στο Φυλάκιο Φρουράς των Τάφων, δημιουργείται έκθεση αρχαιοτήτων Δεκέλειας και ιστορίας του βασιλικού κοιμητηρίου.

Ο Ναός της Αναστάσεως στο Βασιλικό Κοιμητήριο

Για τα περιφερειακά κτήρια προβλέπεται: Τα Φυλάκια Βαρυμπόμπης και Κρυονερίου να λειτουργήσουν ως εγκαταστάσεις υποδοχής στο Κτήμα, ελέγχου στάθμευσης και πώλησης προϊόντων του Κτήματος, ο Στάβλος Κρυονερίου να λειτουργήσει ως Κέντρο Ιππασίας, ο Αστυνομικός Σταθμός Βαρυμπόμπης να διαμορφωθεί σε κεντρικό πωλητήριο προϊόντων του Κτήματος, το Φυλάκιο της Κιθάρας να φιλοξενήσει υπαίθριες δραστηριότητες (πεζοπορία/trekking/παρατήρηση/ιππασία) και αναψυκτήριο, ο Στάβλος Πλατάνου να λειτουργήσει ως αναψυκτήριο, καφέ και εστιατόριο, ενώ το Κτήριο Κατσιμιδίου προορίζεται για τη μεταστέγαση των Φίλων του Δάσους Τατοΐου από το κτήριο των Στρατώνων.